Patron schroniska w Roztoce żył w czasach nam zbyt odległych, byśmy mogli go zrozumieć. A jednak przyjrzymy się jego życiu bliżej. Niekiedy postaci z dawnych czasów potrafią inspirować, wskazywać ciekawe ścieżki, zapalać do nowych projektów… Zatem czas odkurzyć książki, wsiąść do kapsuły czasu i poznać bliżej Wincentego P.
Ku Tatrom
Wincenty Pol urodził się w 1807 roku w Lublinie, młodość spędził w okolicach Lwowa, gdzie następnie studiował. W wieku 23 lat rozpoczął pracę na uniwersytecie w Wilnie. Dalsze plany życiowe Pola zmienił wybuch powstania listopadowego, w którym brał czynny udział. Po upadku powstania udał się na krótką emigrację. Po powrocie do kraju wciąż angażował się czynnie w działalność patriotyczną, co zwróciło uwagę władz austriackich. Aby uniknąć aresztowania Wincenty Pol osiadł na pewien czas w okresie zimy 1834/35 pod Tatrami.
Pierwsze spotkanie
Wtedy po raz pierwszy zetknął się z górami. Początkowo przebywał na terenie Kuźnic. Tam rozpoczął poznawanie Tatr – z początku, w trudnych zimowych warunkach, tylko z literatury i opowieści górali. W czasie zimowego pobytu w Kuźnicach prowadził także obserwacje meteorologiczne. Latem 1835 roku odbył wycieczkę dookoła masywu tatrzańskiego. Ten pierwszy i najdłuższy pobyt Wincentego Pola pod Tatrami zaowocował rozwinięciem się u niego zainteresowań geograficznych, a w efekcie rozpoczęciem badań nad geografią ziem polskich a szczególnie Karpat. W czasie kolejnych wycieczek w Tatry badacz odwiedził m.in. okolice Zakopanego, Dolinę Kościeliską, Morskie Oko i Czarny Staw pod Rysami i Dolinę Gąsienicową. Nie były to zatem wycieczki wysokogórskie, ale trasy łatwiejsze, pokonywane przez większość podróżnych odwiedzających wówczas Tatry.
Plan wielkiego dzieła
W trakcie swoich licznych podróży Wincenty Pol gromadził materiały do geograficznego opisu całości ziem polskich. Wobec braku literatury na temat poszczególnych zakątków, była to praca trudna. W czasie rabacji chłopskiej w 1846 roku materiały zebrane w posiadłości Pola pod Gorlicami, zostały zniszczone, a ich autor trafił na kilka miesięcy do więzienia. Wydarzenia polityczne w latach 1846-48, w które Pol się bardzo angażował, nie pozwoliły mu kontynuować rozpoczętych badań. W 1849 roku, dzięki zabiegom Wincentego Pola, utworzono katedrę geografii na Uniwersytecie Jagiellońskim. W Krakowie zetknął się z wieloma badaczami i entuzjastami Tatr. Wnet odżyły plany opracowania monografii najwyższych polskich gór – tym razem zbiorowej w postaci pracy zbiorowej. W 1851 roku opublikował Pol „Rzut oka na północne stoki Karpat i przyległe krainy”, w którym zamieścił ogólny opis Tatr.
Poezja wyrazem zachwytu
Góry zajmowały ważne miejsce w twórczości poetyckiej profesora. Utwory, takie jak „Pieśń o ziemi naszej” wydana w 1846 r., popularyzowały krajoznawstwo i geografię.
„A czy znasz ty, bracie młody,
Twoje ziemie, twoje wody?
Z czego słyną, kędy giną,
W jakim kraju i dunaju?”
Żaden z zakątków Polski nie doczekał się tak bujnych opisów, jak Tatry.
„Jak potopu świata fale
Zamrożone w swoim biegu,
Stoją nagie Tatry w śniegu,
By graniczny słup zuchwale!”
Patriotyczna wycieczka
Jako profesor, odbywał Pol liczne wycieczki. Na przełomie lipca i sierpnia 1852 roku celem studenckiego wyjazdu stały się Tatry. Ponad stuosobowa grupa ruszyła pod opieką przewodników do Doliny Kościeliskiej. Zwiedzono Lodowe Źródło, Skałę Pisaną i Halę Smytnią, na której profesor wygłosił patriotyczne przemówienie. Na pamiątkę swoistej manifestacji patriotycznej uczestnicy wycieczki ustawili drewniany krzyż. Skutki tej wycieczki okazały się dla Pola fatalne – z końcem 1852 roku usunięto go ze stanowiska, a katedrę zamknięto. Pozbawiony warsztatu pracy naukowej poeta-geograf był zmuszony opuścić Kraków. Wincenty Pol udał się na kolejną tułaczkę i do Tatr już nigdy nie wrócił.
Zmarł w 1872 roku, pochowano go na Cmentarzu Rakowickim. W 1881 roku prochy geografa-poety przeniesiono do Kościoła oo. Paulinów na Skałce. Już w 1876 roku imieniem Wincentego Pola nazwano pierwsze schronisko Towarzystwa Tatrzańskiego na polanie Stara Roztoka w Tatrach Wysokich.
U progu narodzin turystyki
Mimo tak krótkiego okresu pracy naukowej przerywanej wydarzeniami politycznymi, to właśnie Wincentego Pola nazywa się „ojcem” nowożytnej geografii polskiej. To on zapoczątkował szereg dyscyplin geograficznych, przedtem w ogóle nie uprawianych lub słabo reprezentowanych: m.in. regionalizację, geomorfologię, antropogeografię. Jako nauczyciel przywiązywał wielką wagę do wycieczek terenowych w kształceniu geografów. Popularyzacja nauk geograficznych wpłynęła na rozwój turystyki, głównie turystyki górskiej.
______________________
Opracowano na podstawie: Jan Krzeptowski Sabała, Odkrywcy Tatr. Wincenty Pol, www.poznajtatry.pl
Schronisko PTTK im. Wincentego Pola
w Dolinie Roztoki
1031 m n.p.m.
GPS 49°14′01,3″N 20°05′44,3″E
tel. 609 001 760
tel. 600 443 733
Cookie | Duration | Description |
---|---|---|
cookielawinfo-checkbox-analytics | 11 months | This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Analytics". |
cookielawinfo-checkbox-functional | 11 months | The cookie is set by GDPR cookie consent to record the user consent for the cookies in the category "Functional". |
cookielawinfo-checkbox-necessary | 11 months | This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookies is used to store the user consent for the cookies in the category "Necessary". |
cookielawinfo-checkbox-others | 11 months | This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Other. |
cookielawinfo-checkbox-performance | 11 months | This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Performance". |
viewed_cookie_policy | 11 months | The cookie is set by the GDPR Cookie Consent plugin and is used to store whether or not user has consented to the use of cookies. It does not store any personal data. |